„Jak mogłeś tak zrobić? Chyba zupełnie zdurniałeś!”. Jak odbierzemy taką uwagę? Jak się poczujemy? Zapewne nie najlepiej, bo przecież ktoś sugeruje nam, że jesteśmy durniem. Jeżeli w dodatku będzie to powiedziane podniesionym głosem, z nutą ironii, to możemy „zagotować się” ze wzburzenia.
Uczestnicy moich szkoleń często pytają, jak zwrócić uwagę partnerowi, współpracownikowi czy pracownikowi, aby czuć się z tym dobrze, było to skuteczne, a jednocześnie nie prowadziło do sporu i konfliktu. Zasady wyrażania takiego komunikatu to jeden z obszarów asertywności.
W zrozumieniu, na czym polega istota asertywności, jest sporo zamieszania, dlatego warto przytoczyć zasadnicze prawa w tym obszarze.
Prawa człowieka – istota asertywności
Istotę asertywności zawiera pięć praw sformułowanych przez Herberta Fensterheima:
1. Masz prawo do robienia czegoś dopóty, dopóki nie rani to kogoś innego.
2. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez asertywne zachowanie, nawet jeśli rani to kogoś innego – pod warunkiem, że Twoje intencje nie są agresywne lecz asertywne.
3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb dopóty, dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo odmówić.
4. Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sprawy z drugą osobą i wyjaśnienia jej.
5. Masz prawo do korzystania ze swoich praw.
Nowy model iPhone'a za 3 800 zł
Wyobraźmy sobie, że tytułowa konfliktowa sytuacja wynika z tego, że Marek kupił nowy model iPhone'a za prawie 4 tys. zł. Dowiedziawszy się o tym, Anna formułuje swój spontaniczny i emocjonalny tekst „Jak mogłeś tak zrobić, chyba zupełnie zdurniałeś!?”. Marek odpala: „To chyba ty zupełnie zdurniałaś. A poza tym trzeba się trochę znać na elektronice, żeby zabierać głos”. No i konflikt gotowy – następuje licytacja, kto i kiedy był bardziej głupi i kto się na czym lepiej lub gorzej zna.
Aby sformułować taką wypowiedź asertywnie, Anna może użyć schematu w czterech krokach:
krok pierwszy: podaj fakty,
krok drugi: opisz swoje uczucia i podkreśl, że zależy ci na relacji,
krok trzeci: określ konsekwencje,
krok czwarty: podaj oczekiwania.
Komunikat w formie FUKO
FAKTY: Marek, właśnie dowiedziałam się, że kupiłeś telefon za 3 800 zł. Rozmawialiśmy niedawno o tym, że mamy duże wydatki w tym kwartale i nasz budżet jest bardzo napięty. Twój dotychczasowy telefon jest dosyć nowy i całkiem sprawny.
UCZUCIA: Mówię ci szczerze, że poczułam się z tym bardzo źle. Odebrałam to jako lekceważenie mnie i ignorowanie naszych ustaleń oraz zasad. Wiesz, że bardzo zależy mi na naszych relacjach i dlatego mówię ci o tym otwarcie i szczerze.
KONSEKWENCJE: Twój wydatek łamie nasze zasady i spowodował, że budżet nam się nie dopina. Ja nie akceptuje takiej sytuacji.
OCZEKIWANIA: Oczekuję, że zmienisz swoją decyzję i postępowanie w tego typu sytuacjach. Zapewne możesz zwrócić telefon, a może masz jakieś inne rozwiązanie, które wspólnie zaakceptujemy.
Jak Wam się podoba taka rozmowa w schemacie FUKO? Czy respektuje prawa asertywności? Czy takie słowa, oparte na faktach, wypowiedziane prosto, zdecydowanie i z przekonaniem, będą odebrane jako siła i zdecydowanie, czy słabość, lęk i niejasne intencje?
Asertywność na co dzień
Często słyszymy: „Pan jest kłamcą”, „Pani się ośmiesza”, „Plecie Pan głupoty!” etc. Czy w takich wypowiedziach słyszymy fakty? Co mówią nam one o uczuciach (poza agresywną intonacją)? Jak to wpływa na relacje i znalezienie oczekiwanych, dobrych rozwiązań?
Moja rada: zamiast fukać, pouczać, dogryzać, sztorcować, sarkać, besztać, czy ganić – skorzystaj z FUKO!
Andrzej Cieplak
coach ACC, trener, mentor, MBA
www.andrzej.cieplak.com
P.S.: Bardzo mnie cieszy, że czytacie moje artykuły i że pomagają Wam one zachować równowagę w pracy i w życiu. Bycie asertywnym jest jednym z elementów dobrego zarządzania swoją energią. Inne istotne elementy poznajemy i ćwiczymy na warsztacie „Zarządzanie energią osobistą”.
Andrzej Cieplak (ACC, MBA) – trener, wykładowca akademicki, coach i mentor posiadający ponad 26-letnie doświadczenie w biznesie, w którym działa aktywnie od 1989 r. Swoją wiedzę, doświadczenie i powołanie wykorzystuje najlepiej w prowadzonych procesach szkoleniowych, coachingowych i mentoringowych prowadzonych z przedsiębiorcami, menedżerami i zespołami. Certyfikowany Coach ICF i CoachWise, absolwent Szkoły Trenerów Biznesu Wszechnicy UJ, studiów menedżerskich MBA University of Central Lancashire. Aktywny członek-założyciel oddziału Międzynarodowej Federacji Coachów (ICF) w Lublinie. Jeżeli chcesz skorzystać z profesjonalnej konsultacji coachingowej, napisz na adres: [email protected].
Komentarze