Wywiad ukazał się w kwietniowym wydaniu magazynu „Panorama Lubelska”.
Panie Ministrze w tym roku w życie nowelizacja Prawa restrukturyzacyjnego. Czego dotyczą zmiany?
Nowe Prawo restrukturyzacyjne, które weszło w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., zmienia filozofię podejścia do kwestii restrukturyzacji i upadłości. Celem nowych rozwiązań jest zwiększenie przeżywalności firm poprzez wprowadzenie bardziej skutecznych mechanizmów naprawczych, a w sytuacji, gdy brak jest możliwości uratowania firmy – aby jak najszybciej zaspokoić wierzycieli, a przedsiębiorstwo utrzymać w obrocie poprzez usprawnienie i odformalizowanie procedur. Wprowadza zachęty, które powinny spowodować, że firmy, które zaczynają mieć kłopoty z płynnością finansową, na jak najwcześniejszym etapie będą przystępować do rozmów z wierzycielami. Wzmocniono przy tym rolę aktywnych wierzycieli oraz zwiększono odpowiedzialność nierzetelnych dłużników i upadłych.
Przepisy nowego prawa restrukturyzacyjnego mają na celu zapewnienie przedsiębiorcom w trudnej sytuacji finansowej możliwości skutecznej restrukturyzacji, przy zachowaniu ochrony praw wierzycieli. Zaproponowane zmiany stanowią alternatywę dla postępowań obejmujących likwidację majątku, zwłaszcza gdy dłużnik szybko stwierdzi problemy płynnościowe, co ma kapitalne znaczenie z punktu widzenia gospodarczego.
Które z tych zmian uznałby Pan za najbardziej istotne?
W znowelizowanej ustawie wprowadzono 4 nowe postępowania restrukturyzacyjne stanowiące nowoczesne mechanizmy restrukturyzacyjne:
a) postępowanie o zatwierdzenie układu,
b) przyspieszone postępowanie układowe,
c) postępowanie układowe,
d) postępowanie sanacyjne.
Uelastyczniają one restrukturyzację i lepiej dostosowuje ją do zróżnicowanych sytuacji, w jakich może znaleźć się firma przy jednoczesnej maksymalizacji ochrony praw wierzycieli. Przykładowo w postępowaniu o zatwierdzenie układu chodzi o to, by dać przedsiębiorcom jak najwięcej swobody w porozumieniu się z wierzycielami, tj. bez udziału sądu; sąd angażowany będzie dopiero na etapie zatwierdzenia układu.
Kolejną istotną zmianą jest to, że wprowadzono nowe definicje dłużnika niewypłacalnego i zagrożonego niewypłacalnością, dostosowując je do realiów gospodarczych, ponieważ dziś formalnie już dwie niezapłacone faktury dają podstawę do złożenia wniosku o upadłość.
Zgodnie z przepisami ustawy zdolność restrukturyzacyjną będą posiadali wszyscy przedsiębiorcy (natomiast nie będą jej mieli: Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego). Wszystkie postępowania restrukturyzacyjne będą skierowane do przedsiębiorców niewypłacalnych i zagrożonych tym zjawiskiem. Ponadto wprowadzono dodatkowe zasady gwarancji poszanowania praw wierzycieli na każdym etapie postępowania restrukturyzacyjnego.
Wprowadzona została opcja przygotowanej likwidacji, która w uproszczeniu polega na tym, że wraz ze złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, jednocześnie przedstawia się umowę z nabywcą przedsiębiorstwa po uprzednio przeprowadzonej profesjonalnej wycenie majątku. W przypadku pozytywnej decyzji sądu możliwe będzie przejęcie majątku upadłego już w momencie ogłoszenia upadłości. Procedura zatem znacznie się skróci w takim przypadku i co za tym idzie, wierzyciele szybciej otrzymają środki, a w stosunku do przedsiębiorstwa zwiększa to jego szanse na dalsze funkcjonowanie. Słabością dotychczasowych rozwiązań jest bowiem to, że przeciągający się proces upadłościowy powoduje, że wierzyciele są zaspokajani w niewielkim stopniu, a majątek firmy w dużej części dotyka swojego rodzaju erozja.
Na mocy nowelizacji zwiększono też uprawnienie aktywnych wierzycieli.
Ponadto przewidziano uproszczenie i przyspieszenie procedury upadłościowej. Obecne przepisy zobowiązują firmy do spełnienia wielu wymogów formalnych dotyczących wniosków i pism w postępowaniu upadłościowym. Aby to zmienić, wprowadzone będą ujednolicone formularze, w przyszłości w formie elektronicznej, co ułatwi i przyspieszy procedurę.
Od 1 lutego 2018 r. zostanie ponadto utworzony Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości, który będzie zawierał m.in. wyszukiwarkę prowadzonych spraw upadłościowych, wykaz syndyków i biegłych. W rejestrze będą znajdowały się informacje o wszystkich postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Korzystanie z rejestru będzie bezpłatne. W CRRU znajdą się także wzory pism i formularzy, wymaganych w trakcie postępowania. Informacje umieszczane w CRRU nie będą już publikowane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, a także w prasie lokalnej. Dzięki temu koszty procedur upadłościowych będą niższe.
Przyszła też kolej na zmiany w Prawie zamówień publicznych. Będzie łatwiej czy uczciwiej?
Nowelizacja Prawa zamówień publicznych stanowi pierwszy etap przekształcenia systemu zamówień publicznych w silny instrument realizacji polityki gospodarczej i społecznej państwa. Koncentruje się przede wszystkim na wdrożeniu dyrektyw europejskich. Stanowi także element realizacji Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju w zakresie nowej, inteligentnej polityki zakupowej. Projekt wprowadza rozwiązania korzystne dla przedsiębiorców, takie jak istotne wzmocnienie roli pozacenowych kryteriów oceny ofert, co powinno przełożyć się na upowszechnienie podejścia opartego o bilans ceny, jakości i kosztów eksploatacji (ang. better value for money), zmniejszenie uciążliwych obowiązków przedkładania dokumentów przez wykonawców w przypadku nawet dużych zamówień oraz rozszerzenie możliwości promowania innowacyjności w systemie zamówień publicznych. Kryterium oceny ofert będzie cykl całego życia przedmiotu zamówienia. Kryterium ceny, stanowić będzie mogło maksymalnie 60% oferty, jeżeli zamawiający nie opisze przedmiotu zamówienia za pomocą wyraźnych standardów jakościowych.
Nowelizacja wprowadza obowiązek nakładania przez zamawiających wymogu zatrudniania pracowników na podstawie umowy o pracę, jeżeli charakter pracy spełnia definicję stosunku pracy w rozumieniu Kodeksu pracy. Poprawi to nie tylko sytuację pracowników, ale również konkurencyjność firm przestrzegających prawa pracy. Dodatkowo projekt wprowadza rozwiązania szczególnie korzystne dla małych i średnich przedsiębiorców związane z ułatwieniami udzielania zamówienia w mniejszych częściach: wprowadzony zostanie na przykład obowiązek uzasadniania dlaczego zamówienie nie zostało podzielone na mniejsze części, wprowadzono także wprost możliwości ograniczenia liczby części zamówienia, o jakie może ubiegać się jeden wykonawca. Dla MŚP jest także ważne zniesienie ograniczeń w udzielaniu wykonawcom zaliczek czy też, jeszcze ważniejsze, wzmocnienie możliwości żądania przez zamawiających osobistego wykonania zamówienia zamiast powoływania się zasoby podwykonawców. Zwiększy to szanse firm, które faktycznie zatrudniają i posiadają sprzęt ograniczając nieuzasadnione posługiwanie się referencjami. Proponowane w projekcie rozwiązania stanowią ułatwienia w dostępie przedsiębiorców do rynku zamówień publicznych.
Czego jeszcze w tym roku mogą spodziewać się przedsiębiorcy?
Obecnie w Ministerstwie Rozwoju trwają prace m.in. nad następującymi inicjatywami legislacyjnymi:
Konstytucja biznesu – chcielibyśmy, żeby nowa ustawa była centralnym aktem prawa gospodarczego, dającym nowy impuls do rozwoju polskiej przedsiębiorczości. Jej przygotowanie przewidziano w Planie na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Przygotujemy rozwiązania regulujące zasady prowadzenia biznesu, bazując m.in. na orzecznictwie sądów, praktycznych doświadczeniach ze stosowaniem przepisów gospodarczych oraz postulatach przedsiębiorców i ekspertów. Obecne prawo gospodarcze publiczne jest bardzo rozproszone. Konstytucja dla biznesu powinna zatem być rodzajem klamry i przeciwdziałać temu rozproszeniu. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej dziś już nie spełnia tej roli. Do opracowania projektu zaprosiliśmy grono ekspertów prawa gospodarczego: przedstawicieli nauki prawa oraz praktyków, także z Lubelszczyzny.
Projekt ustawy o systemie promocji gospodarki – ma na celu opracowanie jednolitej polityki i spójnej strategii promocyjnej kraju oraz uporządkowanie rozproszonych kompetencji w tym obszarze. Projektowana ustawa zakłada również utworzenie specjalnej agencji rządowej odpowiedzialnej za podnoszenie konkurencyjności i efektywności polskiego eksportu oraz przyciągnie innowacyjnych inwestycji.
Projekt zmian w zakresie KPA – proponuje się wprowadzenie przepisów, które będą określały wytyczne wymierzania administracyjnych kar pieniężnych. Dzięki temu zapewnione zostanie wymierzanie kar racjonalnych i adekwatnych do popełnionego naruszenia, co zmniejszy uznaniowość organów administracji oraz obciążenia przedsiębiorców. Rozwiązania w tym zakresie stanowią odpowiedź na problem automatyzmu oraz nieuwzględnianie okoliczności popełnienia naruszenia w przypadku nakładania kar administracyjnych. Dziś bowiem prawo karne i prawo wykroczeń niejednokrotnie daje więcej gwarancji obywatelowi niż prawo administracyjne.
Brakuje szczegółowych wytycznych, jak stosować kary administracyjne pieniężne, w tym kiedy wymierzać kary maksymalne. W celu uniknięcia kłopotów, urzędnicy w sposób naturalny mają tendencję do wymierzania kar przy górnych granicach ich ustawowego progu. I o wyeliminowanie tego automatyzmu oraz poddanie wysokości kar realnej kontroli sądowo-administracyjnej przede wszystkim nam chodzi.
Projekt zawierać będzie ponadto przepisy zmieniające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej dotyczące kontroli. Zmiany mają na celu redukcję utrudnień administracyjnych dla przedsiębiorców (np. zasada wspólnych kontroli przeprowadzanych przez kilka organów, umożliwienie zaskarżania do sądu postanowienia organu kontroli, przeprowadzanie kontroli na podstawie identyfikacji prawdopodobieństwa naruszenia prawa) oraz ograniczenie negatywnych skutków zmiany wykładni prawa przez organ kontroli w przypadku braku zmiany prawa.
Sukcesja jednoosobowych przedsiębiorstw. Dziś w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej zarejestrowanych jest ok. 80-85 tys. przedsiębiorców powyżej 65. roku życia, a niektóre z firm prowadzonych przez osoby fizyczne są znacznych rozmiarów. Nieuregulowanie sukcesji tych firm stanowi zatem znaczny problem gospodarczy i społeczny. Śmierć przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji (dziś w obrocie mamy ok 1,8 mln takich przedsiębiorców) oznacza wygaśnięcie umów o pracę z pracownikami firmy, utratę ważności decyzji administracyjnych (np. koncesji i zezwoleń) oraz wygaśnięcie umów cywilnych, np. z kontrahentami i wierzycielami. Dlatego w pracujemy nad uregulowaniem sukcesji po jednoosobowych przedsiębiorcach.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Proponowane zmiany w ustawie wynikają z konieczności dostosowania przepisów do nowych zasad określonych w przepisach wspólnotowych dla instytucji zaangażowanych w realizację programów nowej perspektywy, innych zadań nakładanych na Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości w nowym okresie finansowania Unii Europejskiej oraz funkcji, które pełnić będzie PARP w przyszłości. Celem wprowadzanych rozwiązań jest skierowanie działań podejmowanych przez Agencję do większej grupy przedsiębiorców i podmiotów działających na rzecz rozwoju przedsiębiorczości.
O innych inicjatywach legislacyjnych podejmowanych w Ministerstwie Rozwoju będziemy informować w stosownym czasie, w miarę postępu prac.
Dziękuję za rozmowę.
rozmawiała Jolanta M. Kozak
Komentarze