Do najważniejszych wydarzeń na drodze Polski do Unii zaliczyć należy: podpisanie umowy stowarzyszeniowej zwanej Układem Europejskim (16 grudnia 1991 r., wejście w życie 1 lutego 1994 r.), złożenie wniosku o przyjęcie do Wspólnoty (8 kwietnia 1994 r.), rozpoczęcie procesu negocjacji (31 marca 1998 r.) i jego zamknięcie (13 grudnia 2002 r.) oraz podpisanie traktatu akcesyjnego (16 kwietnia 2003 r.), a następnie zgoda na jego ratyfikację w referendum (7-8 czerwca 2003 r.). Finał procesu akcesyjnego nastąpił 1 maja 2004 r. Wtedy formalnie Polska (wraz z dziewięcioma innymi państwami) stała się członkiem Unii Europejskiej.
Układ Europejski wprost stanowił, że warunkiem przystąpienia Polski do UE będzie dostosowanie naszego porządku prawnego do ustawodawstwa unijnego. Chodziło zarówno o zmiany w istniejących przepisach i uchwalanie nowego prawa, jak również o to, by powstające prawo było zgodne z prawem unijnym. Główną rolę w tworzeniu stosownych przepisów i przedkładaniu projektów Sejmowi odgrywała Rada Ministrów. Izba dostosowała swój regulamin oraz tryb prac do potrzeb procesu integracji. Od 1992 r. w Sejmie istniała komisja zajmująca się politycznymi i gospodarczymi aspektami integracji europejskiej oraz realizacją umów międzynarodowych w tym zakresie (do 1997 r. nosiła nazwę Komisji ds. Układu Europejskiego, następnie przekształcona w Komisję Integracji Europejskiej, a od 2001 r. w Komisję Europejską). W roku 2000 Sejm utworzył nadzwyczajną Komisję Prawa Europejskiego, która rozpatrywała w szczególnym trybie projekty ustaw, co do których Rada Ministrów zadeklarowała, że mają charakter dostosowawczy. Dzięki temu rozwiązaniu proces dostosowywania polskiego prawa do prawa UE znacząco przyspieszył. W latach 2000-2004 Sejm uchwalił ponad 270 takich ustaw na podstawie projektów wniesionych przez rząd.
Drugą istotną kompetencją Sejmu w procesie integracji było tworzenie jego ram prawnych i formalnych. Parlament musiał m.in. wyrazić w formie ustawy zgodę na ratyfikację przez Prezydenta Układu Europejskiego (4 lipca 1992 r.). Proces integracji z UE znalazł swoją podstawę prawną w uchwalonej w 1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe Konstytucji RP. Na mocy decyzji Sejmu w 2003 r. odbyło się referendum dotyczące zgody na ratyfikację traktatu akcesyjnego. Izba uznała, że o członkostwie Polski w UE zdecydować powinien nie Parlament, lecz naród.
Sejm niejednokrotnie wyrażał też stanowisko polityczne dotyczące procesu integracyjnego, tempa i kierunków negocjacji, a także celów, jakie powinny przyświecać rządowi. Np. w marcu 1996 posłowie zwrócili się do Rady Ministrów o zintensyfikowanie działań prowadzących do przygotowania Polski do wejścia do UE, a także o przedstawienie narodowej strategii dochodzenia do członkostwa. Efektem uchwały było przyjęcie przez rząd w 1997 r. Narodowej Strategii Integracji. W 1998 r. Sejm uchwałą powitał rozpoczęcie procesu negocjacji akcesyjnych. "Polska potrzebuje Unii Europejskiej, tak jak Unia Europejska potrzebuje Polski" - stwierdzili posłowie.
Integracji Polski z UE fragment swego wystąpienia poświęcił św. Jan Paweł II podczas historycznej wizyty w Sejmie, której 20-lecie będziemy obchodzić w 2019 r. - Polska ma pełne prawo, aby uczestniczyć w ogólnym procesie postępu i rozwoju świata, zwłaszcza Europy. Integracja Polski z Unią Europejską jest od samego początku wspierana przez Stolicę Apostolską - zapewnił Papież.
Sejm w procesie integracji europejskiej uczestniczył też poprzez działania z zakresu szeroko rozumianej dyplomacji parlamentarnej. W latach 1993-2003, a więc przez cały niemal okres procesu integracji stosunkami z Parlamentem Europejskim zajmowała się Parlamentarna Komisja Wspólna Rzeczypospolitej Polskiej i UE. W jej skład wchodzili posłowie i senatorowie oraz członkowie PE. W przededniu wejścia w życie traktatu akcesyjnego i formalnego przystąpienia Polski do UE, 30 kwietnia 2004 r, na uroczystym Zgromadzeniu zebrali się posłowie i senatorowie.
Po 15 latach od największego w historii rozszerzenia Wspólnoty o dziesięć państw w Unii Europejskiej trwa dyskusja o jej przyszłości i niezbędnych reformach. Uczestniczący w niej marszałek Sejmu Marek Kuchciński wielokrotnie podkreślał potrzebę wzmocnienia roli parlamentów narodowych w funkcjonowaniu UE.
Komentarze